Gereksiz yanan aydınlatmaları kapatmayı öğrendik, peki ya bekleme modundaki cihazlarımız konusunda yeterince bilinçli miyiz? Bu yazımızda, siz fark etmeden enerji tüketen ve büyük resme bakıldığında önemli enerji kayıplarına yol açan ve aslında ‘sızıntı halinde elektrik kullanımı’ olarak adlandırabileceğimiz; halk arasında “Vampir Şarjı”; “Hayalet Yük” ya da “Bekleme Gücü” olarak bilinen konu hakkında sizi bilgilendirmek istiyoruz.Toplam çalışma saatlerini dikkate aldığımızda bekleme modunda çalışan cihazlar ve adaptörler hem aile bütçenize hem ülke ekonomisine büyük zararlar vermektedir. Evlerimizde birçok elektronik cihaz bulunmaktadır. TV’ler, müzik setleri, bilgisayarlar hep birlikte düşünüldüğünde ciddiye alınması gereken miktarda toplam tüketimler ortaya çıkabilmektedir. Bekleme gücü (Standby Power) ve ‘vampir elektrik şarjı olarak da adlandırılan bu gereksiz güç tüketimini azaltmak için, dünya çapında organize çalışmalar yapılmaktadır.

Öncelikle (Standby Power) “bekleme gücü” nedir bunu bir öğrenelim. Bekleme gücü, bekleme moduna alınmış halde veya cihaz kapalıyken ya da ana fonksiyonlarını yerine getirmeyen cihazlar tarafından kullanılan, çoğunlukla bir uzaktan kumanda ile çalıştırılmayı bekleyen elektrik enerjisidir. Bu güç, dahili veya harici güç kaynakları, uzaktan kumanda alıcıları, elektronik metin veya ışıklı göstergeleri bulunan cihazlar, cihaz kapatıldığında da fişe takılıyken enerji verilen devreler vb. tarafından tüketilir. (Kaynak Wikipedia)

Cihaz başına tipik bekleme gücünün önemsiz derecede düşük olduğunu (tipik olarak 1 ila 25 W arasında) düşünüyor olabilirsiniz. Ancak evlerde ve ticari binalarda, milyarlarca cihazın bu bekleme modundaki tüketimi ile çarpıldığında, bu konudaki tüketim kayıplarının, dünyadaki toplam elektrik kullanımının önemli bir bölümünü oluşturduğunu tahmin edebilirsiniz. Fransa’da yapılan bir araştırma sonucunda, bekleme gücünün toplam konut tüketiminin % 7’sini oluşturduğunu ve diğer çalışmaların bekleme gücünden dolayı tüketim oranını % 13’e kadar arttırdığı bulundu. (Kaynak bkz. The Economist)

Teknolojik yollarla, işlevselliği etkilemeden, kullanılan enerjiyi azaltarak ve kullanıcıların çalışma usullerini değiştirerek (Standby Power) bekleme gücü azaltılabilir. IEA tarafından 1999’da başlatılan One Watt Girişimi, 2010’da dünya çapında satılan tüm yeni cihazların, bekleme modunda yalnızca bir watt kullanmasını sağlayan uluslararası işbirliği yoluyla başlatıldı. 2005 yılına gelindiğinde, Güney Kore ve Avustralya, tüm yeni elektrikli cihazlarda bir watt referans işareti sundular ve IEA’ya göre başta Japonya ve Çin olmak üzere diğer ülkeler bekleme güç kullanımını azaltmak için “güçlü önlemler” üstlendi. Dolayısı ile eskiye göre önemli değişiklikler olmasına rağmen halen vampir enerji tüketimi dikkat edilmesi gereken bir husus olarak görülmektedir.

Vampir Elektrik Şarjına gelirsek; adından da anlaşılacağı gibi vampir yarasalardan esinlenilmiştir. Vampir yarasalar keskin dişleri ile hayvanlar uyurken ağrısız bir şekilde açtığı yaradan kanını içer. Kanı içilen hayvan çoğu zaman yarasanın içtiği kanın farkına bile varmaz. İşte bu yüzden fişe takılı olan ve karşılığı olmayan elektrik tüketimine “Vampir Elektrik Enerjisi” denilir. Sızıntı halinde elektrik tüketimine sebep olan bu tüketimin, çoğu zaman farkına varmayız. Küçük tüketimler aylık faturalarda dikkat çekmezler ancak yıllık rakamlara baktığınızda ya da büyük resim düşünüldüğünde konunun önemi ortaya çıkmaktadır. Bu ülkemiz kadar dünyanın da ciddi bir sorunudur. Amerika’da toplam enerji tüketiminin %5’inin vampir elektrik tüketiminden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Duvara takılı tek bir mobil telefon şarj cihazı, 20 kWh/Yıl vampir gücünü emiyor ve yılda sadece 8 -10 TL denk geliyor. Bununla birlikte, Türkiye’de 73 milyondan, Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 310 milyondan fazla cep telefonu var, bu yüzden kullanılmayan mobil telefon şarj cihazlarımızdan herhangi birini fişten çıkardığımızda hem ülkemize hem de dünyaya büyük bir iyilik yapmış olursunuz.

Vampir şarjı ya da vampir gücünü engellemek için, geleneksel vampir avlama yöntemleri olan sarımsak, kutsal haçtan ya da taş atarak geri püskürtmeden daha etkili yöntemleri size burada önermek istiyoruz;

Cihazlarınızı Fişten Çıkarın

Bilgisayar ya da telefon gibi cihazlarınız şarj olduğunda, adaptör, fiş gibi cihazları prizden çekmelisiniz. Ayrıca pek fazla kullanmadığınız cihazlarınız varsa bunların fişini prizden çekmek faydalı olacaktır.

Güç Tüketiminizi Ölçün

Herhangi birşeyi ölçmeden yönetemezsiniz. Dolayısı ile elektrik kullanımınızı ölçmek, birçok konuda farkındalık oluşturabilir. Ülkemizde çok yaygın olmasa bile elektrik tüketimini ölçen elektronik cihazları internet üzerinden satın alarak kullanabilirsiniz. Bazı lisans sahibi elektrik şirketleri evdeki cihazların ne kadar elektrik tükettiğini hesaplayan programları internet sitelerinde ücretsiz olarak sunmaktadır.

Cihazları Satın Alırken Güç Etiketlerine Dikkat Edin

Elektrikli cihaz satın alma aşamasında enerji tasarruflu elektrikli ve elektronik aletleri seçin. Örneğin A+ sembolü enerji tasarruflu ve çevre dostu bir cihazı gösterir ama siz A++ veya A+++ sembollü bir elektronik cihazı satın alacak olursanız bunun anlamı daha fazla enerji tasarrufu demektir.

(Standby Power) Bekleme Gücüne Dikkat Etmediğinizde Başınıza Neler Gelebilir?

Bekleme modundaki cihazların her zaman yangın çıkarma ihtimali vardır. Özellikle TV’lerin bekleme modunda (standby) yangın çıkardığına dair raporlar bulunmaktadır. Prize takılı TV’ler yıldırım düşmesi sonucunda yangın çıkmasına sebep olabilir.

Değişen iklimlerin ortaya çıkardığı sorunlar, karbon ayak iziniz, artan enerji ihtiyacı sebebi ile ortaya çıkan anlaşmazlıklar, savaşlar vb konulara çözüm üretmek için gücünüz olmayabilir. Ancak kullanmadığınız cihazların ya da şarj için kullandığınız adaptörlerin fişini çekerek dünya için önemli bir konuda katkı sağlamış olacaksınız. Kenarda durup dünyanın giderek sömürülmesine seyirci mi kalacaksınız; yoksa sizde bilinçli bir tüketici olarak katkı mı sağlayacaksınız? Karar sizin…!